Ultrasonografia (USG) to jedno z najczęściej wykorzystywanych badań obrazowych w diagnostyce wielu schorzeń. Jest nieinwazyjne, bezpieczne i szybkie, dlatego znajduje szerokie zastosowanie w praktyce klinicznej. Jednym z częstszych pytań pacjentów jest to, czy USG pozwala wykryć stan zapalny. Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna – wiele zależy od lokalizacji, rodzaju oraz zaawansowania procesu zapalnego.
Czym jest stan zapalny i jak się objawia?
Stan zapalny to naturalna reakcja organizmu na działanie czynników szkodliwych, takich jak infekcje, urazy, toksyny czy choroby autoimmunologiczne. Może mieć charakter ostry lub przewlekły i objawiać się miejscowym bólem, obrzękiem, zaczerwienieniem, podwyższoną temperaturą oraz ograniczoną funkcją zajętego narządu. Na poziomie komórkowym dochodzi do poszerzenia naczyń krwionośnych, migracji komórek zapalnych oraz zwiększenia przepuszczalności tkanek. W zależności od lokalizacji zapalenia objawy mogą być różne – od bólu brzucha przy zapaleniu wyrostka robaczkowego, po sztywność stawów przy reumatoidalnym zapaleniu stawów.
Jakie zmiany zapalne można zobaczyć w badaniu USG?
Ultrasonografia pozwala na ocenę struktury tkanek i narządów, a także wykrycie zmian typowych dla procesu zapalnego. W przypadku ostrego zapalenia można zaobserwować m.in. pogrubienie ścian narządów (np. jelita, pęcherzyka żółciowego), obecność płynu w jamach ciała (np. płyn w jamie brzusznej), zwiększoną unaczynioną tkankę (widoczną w badaniu z opcją Dopplera), czy obszary hipoechogeniczne (ciemniejsze na obrazie USG), świadczące o obrzęku lub naciekach zapalnych. USG może także ujawnić ropnie, powiększenie węzłów chłonnych oraz zmiany w strukturze mięśni lub ścięgien. W przewlekłych stanach zapalnych możliwe jest zaobserwowanie zwłóknień, zgrubień czy zniekształceń anatomicznych.
Gdzie USG sprawdza się najlepiej w diagnostyce zapaleń?
USG jest szczególnie przydatne w diagnostyce zapaleń w obrębie jamy brzusznej (np. zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie trzustki, zapalenie pęcherzyka żółciowego), narządów miednicy mniejszej, stawów, tkanek miękkich oraz tarczycy. Przykładowo, w przypadku ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego typowe objawy w USG to pogrubienie ściany, brak perystaltyki i obecność płynu okołowyrostkowego. W zapaleniu trzustki można zaobserwować powiększenie narządu i jego obniżoną echogeniczność. W stawach ultrasonografia pozwala wykryć wysięk, pogrubienie błony maziowej czy zmiany w tkankach okołostawowych. Badanie to jest także szeroko wykorzystywane w reumatologii, gdzie pozwala na monitorowanie aktywności choroby zapalnej.
Ograniczenia badania USG w wykrywaniu stanu zapalnego
Choć USG jest bardzo przydatnym narzędziem diagnostycznym, nie zawsze pozwala jednoznacznie wykryć stan zapalny. Część struktur jest trudno dostępna dla ultradźwięków, np. płuca (ze względu na obecność powietrza) czy kości (z powodu ich twardej struktury). Ponadto, subtelne zmiany zapalne mogą nie być widoczne, zwłaszcza na początkowym etapie choroby. W takich przypadkach lekarze korzystają z innych metod obrazowych, takich jak tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (MRI) czy badania laboratoryjne (np. OB, CRP, morfologia). USG jest więc często jednym z elementów szerszej diagnostyki i jego wyniki powinny być zawsze interpretowane w kontekście objawów klinicznych i innych badań.
Kiedy warto wykonać USG przy podejrzeniu zapalenia?
Wykonanie USG warto rozważyć, gdy pojawiają się objawy sugerujące obecność stanu zapalnego – ból, obrzęk, podwyższona temperatura ciała, ograniczona ruchomość, powiększenie narządu lub wyczuwalne zmiany podskórne. Szczególną wartość USG ma w diagnostyce dzieci, kobiet w ciąży i osób, u których nie można zastosować innych metod obrazowych z uwagi na przeciwwskazania (np. promieniowanie rentgenowskie). Jest to również dobre narzędzie do monitorowania efektów leczenia zapaleń przewlekłych, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy reumatoidalne zapalenie stawów. Ważne, aby badanie było wykonywane przez doświadczonego lekarza, który potrafi właściwie ocenić subtelne zmiany zapalne i odpowiednio je zinterpretować.
Więcej informacji na temat innowacyjnych metod ultrasonografii znajdziesz na stronie firmy Norax Medical.
